واجبات وضوء

واجبات وضوء
مساءله 1 - واجب است در وضوء شستن صورت و دو دست و مسح سر و دو پا و منظور از صورت درطرف طول از محل رويش موى سر تا چانه است و در طرف عرض آن مقدارى است كه بين انگشت ابهام و انگشت وسط قرار گيرد البته اين درباره افراد معمولى است كه صورتى متناسب با انگشتان و انگشتانى متناسب با صورت دارند پس كسى كه صورتش از حد متعارف بزرگتر و يا انگشتانش درازتر و يا كوتاهتر است بايد به افراد متناسب الاعضاء رجوع كند و از پهناى صورتش آن مقدارى را بشويد كه افراد متعارف مى شويند و شستن زيادتر از حدى كه گفته شد واجب نيست ، بله شستن كمى بيشتر از حد نامبرده براى اينكه يقين حاصل كند كه آن حد را شسته بر همه واجب است .
مساءله 2 - بنابراحتياط واجب است صورت از طرف بالا به پائين شسته شود و بنابر احتياط شستن برعكس يعنى از پائين ببالا جائز نيست ، بله اگر آب را از پائين ببالا بريزد ولكن نيتش اين باشد كه با برگشت آب از بالا بپائين وضوء بگيرد جائز است .
مساءله 3 - دروضوء شستن مقدارى از موى ريش كه از حد صورت خارج شده واجب نيست و اما آن مقدارى كه داخل در حد صورت است واجب است و آنچه واجب است تنها شستن ظاهر ريش است و اما باطن آن واجب نيست چه اينكه ريش پرپشت باشد و چه كم پشت البته اين درصورتى است كه ريش عرفا صورت را پوشانيده باشد ولى تخليل - يعنى رساندن آب به زير موى صورت - درخصوص ريش كم پشت احوط است و اما دست ها واجب است شستن آنها از مرفق تا نوك انگشتان دراينجا نيز واجب است كمى بالاتر از مرفق يعنى مقدارى از بازو بعنوان مقدمه شسته شود و جائز نيست در شستن صورت و دو دست حتى مقدار يك سر مو ناشسته نماند.
مساءله 4 - شستن جائى كه جزء باطن بدن است مانند داخل پلك چشم و داخل بينى و مقدارى از لب هاكه هنگام بسته شدن ديده نمى شود واجب نيست همچنانكه شستن باطل سوراخى كه براى آويختن حلقه درپره بينى ايجاد مى كنند واجب نيست چه اينكه هنگام وضوء حلقه بر آن باشد و چه نباشد.
مساءله 5 - برطرف كردن چرك زير ناخن ها واجب نيست مگر در صورتى كه زير چرك جزء ظاهر انگشت شمرده شود همچنانكه اگرناخن ها را گرفته باشد وزير آن ظاهر شود بايد قبل از وضوء چرك آنرا پاك كنند.
مساءله 6 - اگر تكه گوشتى از صورت يا دستها كنده شده باشد و باطن بدن در آنجا ظاهر شده باشد شستن آنچه ظاهر شده و نيز شستن آن گوشت واجب است هرچند كه بوسيله پوست نازكى به بدن متصل باشد.
مساءله 7 - ترك هائيكه پشت دستها پيدا ميشود اگر بقدرى باز باشد كه باطن آن بچشم ديده شود بايد آب وضو را بباطن آن رسانيد و اگر آنقدر وسيع نباشد كه داخل آن ديده شود واجب نيست .
مساءله 8 - تاول هائيكه در اثر سوختگى (يا بيمارى ) در اعضاى وضوء پيدا مى شود (مادام كه منفجر نشده و يا اگر شده ) پوست در جاى خود باقى است شستن ظاهر آن كافى است و رساندن آب وضوء به زير پوست واجب نيست بلكه در صورتى كه مقدارى از پوست كنده شده و بعضى ديگر باقى است شستن ظاهر آن پوست كافى است و لازم نيست همه پوست كنده شود و اما در صورتيكه زير پوست نمايان شده و پوست همچنان باقى است گاهى به بدن مى چسبد و گاهى نمى چسبد واجب است در اينصورت زير پوست شسته شود و اگر در هنگام وضو گرفتن پوست چسبيده لازم است آنرا بردارد و يا بكلى قطع كند.
مساءله 9 - وضو هم با ريختن آب بر عضو صحيح است و هم با فرو بردن عضو در آب چيزيكه هست درطريقه دوم بايد اين معنا رعايت شود كه عضو ازبالا به پائين شسته شود لكن در خصوص دست چپ بايد نيت شستن را در حال بيرون آوردن دست كند تا مسح پاى چپ با آب جديد نباشد بلكه در دست راست نيز اين معنا رعايت شود مگر آنكه از دست چپ مقدارى باقى مانده باشد و آنرا با دست راست بشويد تا آنچه آب در دست راست باقى مى ماند آب وضو باشد نه آب خارجى .
مساءله 10 - واجب است برطرف كردن و يا حركت دادن هرچيزيكه مانع رسيدن آب وضو به پوست عضو وضوء است و اگر شك كند دراينكه آيا چنين مانعى وجود دارد يا نه به شك خود اعتناء نكند البته اين درصورتى استكه شكش منشائى عقلانى نداشته باشد و اگر چيزى بر بشره عضو وضوء به بيند و شك كند آيا مانع از رسيدن آب به بشره هست يا نه واجب است آنرا برطرف نموده آب را به زير آن برساند.
مساءله 11 - آنچه هنگام بهبودى زخم مانند پوست روى زخم بسته مى شود مضر به وضو نيست و برطرف كردنش واجب نميباشد همينكه ظاهر آن شسته شود كافى است هرچند كه برداشتن آن آسان و بدون حرج باشد و اما دوائى كه روى زخم خشكيده اگربرطرف كردنش آسان باشد واجب است و اگر آسان نباشد حكم جبيره را دارد و شستن ظاهرش كافى است .
مساءله 12 - دروضوء برطرف كردن چركى كه روى بشره عضو را گرفته در صورتيكه جرمى دينى نداشته باشد واجب نيست هر چند كه اگر كيسه حمام بر آن بكشند جرم زيادى جمع شود البته اين درصورتى استكه عرف بگويد بشره صورت و دستها شسته شده و همچنين واجب نيست شوره سفيديكه روى دست گچ كاران و امثال آنان باقى ميماند را برطرف كند البته درصورتيكه دراينجا نيزعرف بگويد آب به بشره دست رسيده است و اما اگر شك كند كه اين شوره مانع از رسيدن آب به بشره هست يا نيست برطرف كردنش واجب است .
و اما مسح سر، پس واجب مسح مقدارى از جلوى آن است و احتياط اينستكه كمتر از پهناى يك انگشت نباشد و بهتر از آن اين استكه مسح بمقدار سه انگشت بهم چسبيده باشد بلكه مسح كردن با سه انگشت و بمقدار سه انگشت از سر به احتياط نزديكتر است و دراين مسئله فرقى بين مرد وزن نيست .
مساءله 13 - در مسح سر واجب نيست دست به پوست سر برسد پس همين كه دست روى موى جلو سر كشيده شود كافى است بلكه اگر موى جلو سر آنقدر بلند استكه اگر آنرا بكشند تا طرف راست و يا چپ سر مى رسد جائز نيست برهر مقدار زائد مسح كند چه اينكه آن موى آزاد باشد و چه اينكه در جلوى سر جمع شده باشد.
مساءله 14 - بنابراحتياط بايد مسح سر با كف دست راست باشد اگرچه جواز مسح با پشت دست و نيز با دست چپ اقوى است و جواز مسح با ذراع نيز خالى از وجه نيست و بهتر آنستكه مسح با انگشتان دست راست انجام شود و واجب است كه با باقيمانده از آب وضوء صورت بگيرد پس جائز نيست دست را با آب خارج تر نموده سر را با آن مسح كند.
مساءله 15 - واجب است محل مسح قبل از مسح كردن خشك باشد به اين معنا كه طورى تر نباشد كه ترى آن بدست مسح كننده برسد و اما مسح قدمها واجب از آن اينستكه با دست روى پاها را مسح كند البته احتياط آنستكه از نوك انگشتان پا تا مفصل مسح شود هرچند كه كفايت مسح تا بلندى وسط قدم كه آنرا كعب گويند اقوى است اين ازنظر طول بود و اما از نظر عرض ‍ مقدار خاصى برايش معين نشده بنابراين همينكه عنوان دست كشيدن صدق كند كافى است و بهتر و بلكه به احتياط نزديكتر آنستكه مسح به پهناى تمام كف دست انجام شود همه جزئياتيكه درمسح سرگفتيم درمسح قدمها نيزمعتبراست پس در اينجا نيز محل مسح بايد خنك باشد و مسح بايد باترى باقيمانده از آب وضوء انجام شود نه با آب خارج .
مساءله 16 - درمسح پاها احتياط آنستكه با باطن كف دست باشد و اگر (بخاطر زخم يا علتى ديگر) مسح با باطن ممكن نشد با پشت دست و اگر آن نيزممكن نشد با ذراع (يعنى از كف دست به بالا) صورت بگيرد هرچند كه جواز مسح با ذراع در حال اختيار اقوى است .
مساءله 17 - اگر رطوبت كف دست بخشكد از ساير مواضع وضوء از قبيل ابرو و ياريش و غير آندو ميگيرد و با آن مسح ميكند و اگر آن نيزممكن نشد وضوء را دوباره مى گيرد و اگر بخاطر حرارت زياد بدن و يا گرمى هوا وضوى دوباره نيز نتيجه اى نداشت بطوريكه هربار وضوء بگيرد آب وضويش قبل ازمسح خشك مى شود ميتواند با آب جديد دست راتر نموده مسح را انجام دهد و بهتر آنستكه هم با دست خشك مسح كند و هم با آب جديد و سپس ‍ تيمم نمايد.
مساءله 18 - در مسح بايد، ماسح (يعنى دست ) بر محل ممسوح كشيده شود پس اگر عكس اين انجام شود مثلا دست حركت نكند بلكه سر و يا پاها از زيردست كشيده شود كافى نيست بله حركت مختصر محل مسح - يعنى سرو پا - ضررى ندارد.
مساءله 19 - در مسح كردن پاها واجب نيست انگشتان دست و كف دست را روى انگشتان پا بگذارد و آنرا تا آخر بكشد بلكه همينكه تمام كف دست و انگشتان را روى همه پشت پا بگذارد و سپس آنرا بمقداريكه مسح صدق كند بكشد كافى است .
مساءله 20 - اگر برداشتن روسرى و بيرون كردن چكمه و جوراب براى مسح كردن بخاطر سرماى شديد و يا وجود تقيه ويا درنده يا دشمن و مثل آن حرجى جائز است بر روى آنها مسح كند و در مسح بر حائل همه احكاميكه در مسح بشره گذشت معتبر است يعنى مسح با كف دست و باترى آب وضوء باشد و همچنين ساير آنچه در آنجا گفتم رعايت شود.