واجبات غسل

گفتار در واجبات غسل
مساءله 1 - چند چيز در غسل واجب است اول نيت و اخلاص در نيت واجب است به اين معنا كه بايد جز اطاعت فرمان خدا انگيزه اى نداشته باشد و اين نيت و اخلاص بايد تا آخر عمر ادامه داشته باشد هرچند كه بطور ارتكازى باشد.
مساءله 2 - اگر به قصداين كه غسل كند داخل حمام شود اگر انگيزه غسل كردن همچنان در دلش باقى مانده باشد و فرورفتنش در آب و شستشو كردنش به همان انگيزه باشد بطوريكه اگر از او بپرسند چه مى كنيى بگويد دارم غسل مى كنم غسلش صحيح است و با نيت واقع شده و اما اگر از غسل كردن بكلى غافل شود بطوريكه اگر بپرسند چه مى كنى متحير بماند غسل او باطل است بلكه اصلا غسل نكرده تا باطل باشد.
مساءله 3 - اگربه حمام برود به اين نيت كه غسل كند ولى وقتى بيرون ميايد شك كند كه غسل كرده ام يا نه ؟ بايد بنا بگذارد بر اينكه غسل نكرده و اما اگر ميداند كه غسل كرده ولى شك كند در اينكه صحيح غسل كرده يا نه بنا را بگذارد بر اينكه صحيح بوده .
دومين امرى كه در غسل واجب است شستن ظاهر بشره ، پوست بدن ، است و شستن چيز ديگرى كه جزء بشره نيست كافى نيست ، پس اگر چيزى به بشره چسبيده و مانع رسيدن آب به بشره است واجب است آنرا برطرف كند و نيز اگر آب بدون تخليل (خلال كردن بدن ) به بشره نمى رسد بايد تخليل كند مثلا اگر انگشتر بدست دارد بايد آنرا حركت دهد تا آب غسل بزير آن برسد و اما شستن باطن چشم و بينى و گوش و هرجاى ديگرى كه جزء باطن شمرده مى شود واجب نيست و نيز واجب نيست داخل سوراخى كه در گوش مخصوص گوشواره و يا در بينى مخصوص حلقه است شسته شود مگر آنكه سوراخ آنقدر گشاد باشد كه داخل آن جزء ظاهر بدن شمرده شود و در جائى كه مكلف شك دارد آيا جزء ظاهر بدن است يا باطن آن احتياط واجب آنست كه آنجا را بشويد.
مساءله 4 - شستن بشره زير مو و همچنين موى ريزى كه از توابع بدن شمرده مى شود واجب است و احتياط واجب شستن همه مويهاست چه درشت و چه رير.
سومين تكليف واجب در غسل ترتيبى رعايت ترتيب است و آن افضل از غسل ارتماسى است و غسل ارتماسى عبارت است از فرو بردن بدن در آب به طوريكه فرو بردن جزء اول بدن با نيت باشد و تا آخر غسل استمرار يابد هرچند به اتكاز باشد و ترتيب در غسل عبارت از اين است كه اول تمامى سر و گردن و مختصرى از پائين گردن را بشويد تا يقين كند همه سر و گردن را شسته و سپس تمامى نيمه راست بدن و مختصرى از نيمه چپ و مقدارى از گردن را به نيت طرف راست بشويد تا يقين كند همه طرف راست را شسته و نزديكتر به احتياط و بهتر آن است كه همه نيمه راست گردن را با نيمه راست بدن بشويد و براى اينكه يقين كند اين مقدار از سمت راست بدن را شسته مختصرى از بالاى گردن (يعنى بناگوش ) را نيز ضميمه آن كند و سپس همه سمت چپ بدن را بشويد و براى اينكه يقين كند همه را شسته مختصرى از نيمه راست را و احتياطا تمامى سمت چپ گردن را و بلكه مختصرى از بالاى گردن را ضميمه كند و در هر يك از طرف راست و چپ بايد نيمى از ناف و عورت را با آن طرف بشويد چيزى كه هست بهتر اين است كه همه آن ها را هم در شستن سمت راست داخل كند و هم شستن سمت چپ و لازم است آب اين سه قسمت را فراگيرد حال چه اين كه آب خودش سرازير شود و يا با دست كشيدن و يا به نحوى ديگر آب همه آن قسمت راتر كندچه با يك بار ريختن فراگير شود و چه با چند بار ريختن .
مساءله 5 - در غسل ترتيبى در شستن يك عضو ترتيب شرط نيست پس لازم نيست اول بالاى سر و سپس پائين تر و پائين تر آن شسته شود بلكه جائز است از پائين به بالا بشويد هر چند كه بهتر آنستكه از بالاى هر عضوى شروع نموده در پائين ختم كند همچنان كه در غسل جنابت هيچ خصوصيتى در كيفيت شستن معتبر نيست تنها چيزى كه معتبر است بعمل آمدن مسماى شستن است بنابراين اگر سرو گردن را زير آب كند و سپس ‍ طرف راست را ودر آخر طرف چپ را كافى است همچنانكه اگر يك قسمت را در آب فروببرد و بقيه را آب بريزد كافى است و اگر سه بار همه بدن را در آب فرو ببرد بار اول به نيت سر و گردن و بار دوم به نيت طرف راست و بار سوم به نيت طرف چپ نيز صحيح است بلكه اين نيز كافى و صحيح است كه همه بدن را زير آب قرار دهد يك بار به نيت سر و گردن حركت دهد بار ديگر به نيت طرف راست و بار سوم به نيت طرف چپ چيزى كه هست در اين نحو غسل كردن بايد هر عضو را طورى حركت دهد كه آب بر آن عضو جريان يابد پس لازم نيست مثلا براى غسل طرف راست سر را از آب خارج كند و دوباره زير آب ببرد.
مساءله 6 - ظاهر غسل ارتماسى به اين نحو حاصل مى شود كه تدريجا در آب فرو رود و بنا بر احتياط لازم آنست كه تمامى بدن در آن واحد زير آب قرار بگيرد پس اگر قسمتى از بدنش قبل از آن كه قسمت ديگر در آب فرو رود از آب خارج شود ارتماس تحقق نيافته .
بله اندكى فرورفتن پا در گل براى اينكه بدن را زير آب كند مضر به ارتماس ‍ نيست ، بنابراين غسل ارتماسى در نهرها و جدول ها كه معمولا هنگام فروبردن سر در آب پاى انسان كمى در گل فرو مى رود جائز است هرچند كه نزديك تر به احتياط آنست كه غسل ترتيبى را انتخاب كند و از اين نزديك تر آنست كه فرو بردن عضو در آب (تدريجى نباشد) بلكه طورى باشد كه عرف آن را دفعتا بداند.
مساءله 7 - اگر در غسل ارتماسى بعد از غسل يقين كند به اينكه قسمتى از بدنش شسته نشده واجب است دوباره غسل كند اما در غسل ترتيبى اگر آن قسمت در سمت چپ بدن باشد كافى است همان قسمت را بشويد هرچند كه فاصله زياد شده باشد بحديكه آب غسل ساير قسمت ها خشكيده باشد و ديگر لازم نيست غسل را از نو اعاده كند و يا ساير قسمت هاى سمت چپ را بشويد و اما اگر در سمت راست بوده آن جزء را مى شويد و سپس ‍ همه دست چپ را دوباره اعاده مى كند و اگر قسمت ناشسته در سمت سر بوده بايد خصوص آن قسمت را بشويد و آنگاه غسل طرف راست و چپ را اعاده كند.
مساءله 8 - در غسل ترتيبى پى در پى بودن شستن اعضاء واجب نيست پس ‍ اگر اول روز سر و گردن خود را غسل دهد و سمت راست را در وسط روز و سمت چپ را در آخر روز انجام دهد غسلش صحيح است .
مساءله 9 - براى مكلف جائز است در زير باران و يا ناودان غسل كندالبته اين در ترتيبى است و در ارتماسى جائز نيست .
چهارمين واجب غسل اين است كه بايستى آب آن مطلق و پاك و مباح باشد بلكه نزديكتر به احتياط آنست كه محل غسل كردن و مكانى كه آب غسل بدانجا مى ريزد و ظرف آب نيز مباح - غيرغصبى - باشد هرچند كه مشروط نبودن صحت غسل به اين سه شرط خالى از وجه نيست و نيز لازم است كه مكلف در حال اختيار خودش خود را غسل دهد و نيز لازم است كه از بابت بيمارى و امثال آن مانعى در استعمال آب در بين نباشد كه تفصيل اين قيد در باب وضوء گذشت و همچنين لازم است پاك بودن اعضائى كه مى خواهد آب غسل بر آن بريزد پس اگر جائى از بدن نجس ‍ است آن را تطهير كند و سپس به قصد غسل آب بر آن بريزد.
مساءله 10 - اگر تصميم داشته باشد كه اجرت حمامى را ندهد و يا بنا دارد آن را از مال حرام بپردازد و يا به عنوان نسيه به حمام برود بدون اينكه رضايت حمامى را تحصيل كرده باشد غسلش باطل است هرچند كه بعدا رضايت حمامى را بدست آورد.
مساءله 11 - وضوء و غسل با آبى كه براى نوشيدن سبيل شده اشكال دارد مگر آنكه بداند مالك آن ، آن را براى هر كارى مانند وضوء و غسل مباح كرده است .
مساءله 12 - ظاهرا تهيه كردن آب براى غسل جنابت و حيض و نفاس زن و همچنين اجرت گرم كردن آن در جائى كه گرم كردنش اجرت لازم دارد بعهده شوهر است .
مساءله 13 - جنب در روز ماه رمضان بايد غسل ترتيبى كند و اگر بطريقه ارتماسى غسل كند بنابر احتياط غسل و روزه اش باطل مى شود.
مساءله 14 - اگر در جزئى از اجزاء غسل شك كند كه شسته يا نشسته اگر اين شك بعد از تمام شدن غسل پيدا شده بنا را بگذارد بر اينكه غسلش صحيح انجام شده و همچنين اگر در حال غسل جزء بعدى شك كند در درستى جزء قبلى كه بنا را بر صحت مى گذارد هرچند نزديك تر به احتياط آنستكه در فرض اخير قسمت مشكوك را دوباره انجام دهد.
مساءله 15 - سزوار است كه مكلف بعد از انزال منى و قبل از غسل مجراى منى را بوسيله بول كردن از منى پاك كند و اين شرط در صحت غسل نيست بلكه براى اين است كه اگر چنين كند و سپس بعد از غسل رطوبتى مشتبه از او خارج گردد اعاده غسل بر او واجب نمى شود بخلاف اينكه بدون بول كردن غسل كند كه در اينصورت رطوبت مشتبه حكم منى را دارد و مكلف بايد دوباره غسل كند حال چه اينكه بعد از خروج منى مجرى را بوسيله دست كشيدن استبراء كرده باشد و چه نكرده باشد.
بله اگر در استبراء آنقدر محكم دست كشيده كه يقين كرده ديگر هيچ ذره اى از منى داخل مجرى نمانده و احتمال مى دهد اين رطوبت رطوبتى جديد باشد نه باقيمانده منى در اينصورت اقوى اينستكه اعاده غسل واجب نيست و همچنين در جائى كه فاصله ميان خروج منى و خروج اين رطوبت آنقدر طولانى است كه يقين دارد اين رطوبت تتمه آن منى نيست اعاده غسل واجب نيست هرچند كه اعاده غسل در اين دو صورت به احتياط نزديكتراست .
مساءله 16 - كسيكه بوسيله انزال منى جنب شده اگر غسل كند و سپس ‍ رطوبتى مشتبه بين بول و منى از او خارج شود اگر بعد از خروج منى با بول كردن مجرى را استبراء نكرده آن رطوبت محكوم به منى است پس تنها غسل بر او واجب است و اگر بعد از آن بول هم كرده ولى با دست كشيدن ها مجرى را استبراء ننموده تنها وضوء بر او واجب مى شود و در اين دو صورت فرقى نيست بين اينكه احتمال غير منى و بول از قبيل مذى و غير مذى را بدهد يا نه و اگر پس از انزال منى با بول و با دست كشيدن بعد از بول استبراء كرده اگر غير از بول و منى احتمال ديگر را نيز بدهد نه غسل بر او واجب است و نه وضوء و اگر احتمال غير ايندو را نمى دهد اگر قبل از غسل هردونوع استبراء را از منى وبول كرده آنوقت بعد از غسل رطوبت مشتبه از او خارج شود واجب است احتياط نموده و هم غسل كند هم وضوء بگيرد واگر بعد از غسل آندو استبراء را انجام داده و سپس رطوبت مشتبه از او خارج شده وضو به تنهائى كافى است .
مساءله 17 - اگر بعد از انزال منى و بعد از غسل رطوبتى مشتبه بين منى و غير آن از او خارج شود و شك كند كه آيا از منى استبراء كرده و يا با بول كردن مجرى را از منى شسته يا نه بنابراين بنا مى گذارد كه استبراء نكرده در نتيجه بايدمجددا غسل كند و اگر احتمال مى دهد بول باشد در اينصورت به احتياط واجب علاوه بر غسل وضو نيز بگيرد.
مساءله 18 - غسل جنابت كار وضو را مى كند و با آن همه كارهائيكه مشروط به داشتن طهارت است را مى توان انجام داد.
مساءله 19 - اگر در اثناء غسل كردن حدث اصغر(از قبيل خواب و بيهوشى و بول و غائط) از مكلف سربزند اقوى آنستكه غسل باطل نمى شود ولى بعد از غسل واجب است براى هر عملى كه نيازمند به وضو است ، وضو بگيرد و نزديكتر به احتياط اين است كه غسل را به نيت آنچه كه بر او واجب است (و نمى داند آن واجب انجام دادن بقيه غسل و يا از نو غسل كردن ) از نو انجام دهد و سپس وضو بگيرد.
مساءله 20 - اگر به قصد غسل كردن زير آب برود و سپس شك كندآيا نيت غسل ارتماسى كرده تا عملش انجام شده باشد و يا آن كه نيت غسل ترتيبى كرده و سر در آب كردنش به نيت غسل سر و گردن بوده و بايد راست و چپ را دوباره غسل دهد بايد احتياط نموده دو طرف ديگر را غسل دهد و لازم نيست غسل را از سر بگيرد و بلكه احتياط اين است كه بگوئيم در چنين حالتى ديگرنمى تواند غسل ارتماسى كند.
مساءله 21 - اگر شخص جنب نماز بخواند و بعد از نماز شك كند در اينكه آيا غسل كرده يا نه بنا را بر صحت نمازش مى گذارد ولكن براى نماز و سايراعمال آينده اش بايد غسل كند و اگر اين شك در بين نماز پيدا شود نمازش باطل است هر چند كه نزديكتر به احتياط آنست كه هم آن نماز را تمام كند و هم پس از غسل اعاده اش نمايد.
مساءله 22 - اگر چند غسل واجب يا مستحب و يا مخالف بگردن مكلف باشد در صورتيكه در آغاز غسل همه آنها را نيت كند يك غسل براى همه آنها كافى است و اگر يكى از اين غسلها جنابت باشد ديگر براى نماز و ساير كارهائى كه طهارت مى خواهد واجب نيست وضو بگيرد و اگر يكى از آن ها غسل جنابت نباشد آن غسل كافى از وضو نيست و بايد قبل از غسل و